Nam Đàn được biết đến là vùng đất “ Trùng lai danh thắng địa, Cổ lai đa hào kiệt”, nơi đây đã sinh ra nhiều người con ưu tú tài đức vẹn toàn có công dựng nước và giữ nước. Chính bề dày lịch sử lâu đời đó đã để lại cho Nam Đàn hệ thống di tích lịch sử văn hóa phong phú, đa dạng. Mỗi di tích, danh thắng đều gắn liền với tên tuổi của các bậc tiền nhân có nhiều đóng góp lớn lao trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc. Mai Hắc Đế chính là một trong những anh hùng hào kiệt ấy.

Với nhân dân Nam Đàn, Nghệ An nói riêng và nhân dân cả nước nói chung, Mai Thúc Loan đã trở thành một biểu tượng sinh động cho tinh thần yêu nước, ý chí đấu tranh ngoan cường chống giặc ngoại xâm để giành và giữ độc lập dân tộc. Sự hy sinh của Mai Hắc Đế cùng với các tướng lĩnh của ông trong việc bảo vệ từng tấc đất thiêng liêng của Tổ Quốc mãi mãi là niềm tự hào, niềm kiêu hãnh và cả sự tôn kính của lớp lớp con cháu Lạc Hồng.

Để tưởng nhớ, tri ân công đức Hoàng đế Mai Thúc Loan và cuộc khởi nghĩa Hoan Châu cũng như giáo dục tinh thần yêu nước, đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng, củng cố, duy trì nền độc lập cho các tầng lớp nhân dân. Dưới sự chỉ đạo của UBND tỉnh Nghệ An, hướng dẫn của Sở VH&TT, hàng năm, vào các ngày từ 13 đến 15 tháng Giêng âm lịch, huyện Nam Đàn đều tổ chức Lễ hội Đền Vua Mai với nhiều hoạt động phong phú ở cả phần hội và phẩn lễ tại các di tích trong quần thể di tích Vua Mai, nhằm đáp ứng nhu cầu hưởng thụ, sáng tạo văn hoá tinh thần của nhân dân trong huyện cũng như du khách về dự.

Đến với Lễ hội Đền Vua Mai, nhân dân và du khách sẽ được hòa mình trong một không gian văn hóa truyền thống cùng nhiều trò chơi dân gian xen lẫn các hoạt động của tuổi trẻ như thi đấu vật, cờ người, cờ thẻ, đu tiên, đẩy gậy, bóng chuyền, hội trại, tìm hiểu thân thế và sự nghiệp Vua Mai….. Trong đó, đấu vật là môn thể thao đối kháng được nhiều người ưa thích và tập trung theo dõi, cổ vũ nồng nhiệt.

Tương truyền, hội vật này bắt nguồn từ những lần tuyển quân của Vua Mai Hắc Đế. Sinh thời, Mai Thúc Loan là cậu bé có sức khỏe hơn người, mười tuổi đã dùng rìu chém hổ, mười bốn tuổi đã quật ngã những tên lính Đường trong hội đấu vật. Khi trở thành Hoàng đế, ông vẫn giữ được khí phách, tinh thần của người dân thượng võ. Hàng năm, vào dịp đầu xuân, Vua Mai thường cho phép các vùng tổ chức thi vật để chọn lấy những đô vật khỏe mạnh, tài trí bổ sung cho đội quân tiên phong của mình. Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, Hội vật vẫn được lưu truyền với những miếng đánh từ ngàn xưa của cha ông truyền lại như miếng “sang sau”, miếng “cuốn”, miếng đánh trên, đánh dưới nhanh và bất ngờ… vẫn được các đô vật gìn giữ và phát huy trong các trận đấu.

Với ý nghĩa đề cao tinh thần thượng võ, không chỉ tại Lễ hội Đền Vua Mai, mà trong không khí tưng bừng, vui tươi của những ngày đầu năm mới, nhiều xã, thị trên địa bàn huyện Nam Đàn cũng nô nức tổ chức mở hội vật đầu xuân, và trở thành một nét đẹp văn hóa truyền thống độc đáo trên địa bàn huyện Nam Đàn. Hội vật không chỉ là sân chơi cho người dân trong làng, trong xã mà còn là nơi hội tụ nhiều thanh niên trai tráng đến từ các địa phương khác. Không chỉ cánh đàn ông con trai mới đam mê môn vật, mà già, trẻ, gái, trai đều nô nức đổ về hội vật để được cổ vũ cho trai làng mình, điều này càng làm nóng lên không khí của ngày xuân. Thông qua Hội vật đầu xuân là dịp để các địa phương trên địa bàn huyện tuyển chọn đô vật tham gia tại Lễ hội Đền Vua Mai được tổ chức vào rằm tháng Giêng hàng năm. Hội vật đã thu hút sự tham gia cổ vũ nhiệt tình của khán giả, thực sự là môn thể thao không chỉ tăng cường sức khỏe, đẩy mạnh phong trào rèn luyện thể dục thể thao cho thanh, thiếu niên, mà còn mang ý nghĩa giáo dục cho thế hệ hệ trẻ về tinh thần đoàn kết, thượng võ của người anh hùng áo vải Mai Thúc Loan.

Lễ hội Vua Mai là lễ hội văn hoá truyền thống gắn với sự tôn vinh vị anh hùng dân tộc Mai Thúc Loan, từ nhiều năm nay đã trở thành nét sinh hoạt văn hoá tâm linh không chỉ của người dân Nam Đàn mà cả nhân dân các vùng phụ cận, tạo điểm nhấn quan trọng mở màn cho mùa lễ hội hàng năm của tỉnh Nghệ An. Về với Lễ hội Đền Vua Mai, nhân dân và du khách thập phương sẽ được đắm mình vào không gian văn hoá xưa với những dấu ấn rất rõ nét về một vùng đất thượng võ với âm vang rạo rực của tiếng trống hội thúc giục, mời gọi đến với hội vật, điều này càng minh chứng, khẳng định cho một giá trị văn hóa trường tồn, không thể thiếu ở phần hội của môn thể thao đấu vật tại Lễ hội Đền Vua Mai./.

                                                                                                                                                                                                                                                                Kim Dung Trung tâm VH-TT&TT thực hiện